Hij toont aan dat besmettelijke ziekten meer slachtoffers eisten dan oorlogen. Ook veel ambtsdragers overleden aan de genoemde ziekten. Wat dat betreft is er zeker ook een overeenkomst met de coronapandemie. Er zijn meer zaken die herkenning oproepen, zoals quarantainemaatregelen, adviezen om afstand te houden, enzovoort. De mooiste gedeelten in dit boek zijn wat mij betreft die stukjes waarin naar voren komt dat de droevige omstandigheden iets mochten uitwerken ten goede (blz. 16, 29, 56). Zowel in 1832/1833, 1848/1849 en 1866/1867 zijn de cholera-uitbraken als een middel in Gods hand gebruikt tot bekering van velen. Vooral onder jonge mensen werkte de Heere krachtig met Zijn Geest, in het bijzonder wel in 1848/1849. Maar in dit boek staan ook enkele treffende voorbeelden van jonge mensen die in 1866 stilgezet werden, zoals twee ooms van de christelijke gereformeerde professor P.J.M. de Bruin (blz. 64).
Het dorp Nieuw-Beijerland kwam in deze periode onder het beslag van Gods Woord (blz. 68). En al is het waar dat later gebleken is dat niet alle bloesem vrucht voortbracht, toch heeft de grote omkeer in het dorp blijvende gevolgen gehad, tot op de dag van vandaag. De ‘oude, vrome man’ die op bladzijde 59 genoemd wordt, was Klaas Beens uit Genemuiden, ouderling in de afgescheiden gemeente. Tijdens de cholera-epidemie in 1866 hield hij iedere avond een oefening. Dit bleef niet ongezegend. Na zijn overlijden werd opgemerkt: ‘Hij sterft niet onvruchtbaar op zijne eenvoudige oefeningen, vooral in de choleradagen’.
We mogen ons wel bezinnen op de vraag wat de vrucht van de coronapandemie is geweest voor ons persoonlijk en voor het kerkelijk leven. Er is veel gediscussieerd en gedebatteerd, niet het minst in kerkelijke kring. Maar hebben we ons ook bekeerd?
Dat is en blijft toch de eis, ook al kunnen we er door eigen schuld niet aan voldoen. De Heere geve dat het lezen van dit boek mag leiden tot de oprechte en hartelijke bede van Jeremia: ‘HEERE, bekeer ons tot U, zo zullen wij bekeerd zijn; vernieuw onze dagen als vanouds’.